Επανεμφανίζονται τα τοπικά νομίσματα

Το 1932, κι ενώ η Μεγάλη Ύφεση κατέτρωγε την παγκόσμια οικονομία, μια κωμόπολη της Αυστρίας ονόματι Woergl αντέδρασε εισάγοντας ένα ειδικό νόμισμα που βασιζόταν στις ιδέες του Γερμανοβέλγου θεωρητικού Silvio Gesell. Ο Gesell, ορκισμένος εχθρός του τόκου και της προσόδου, είχε σχεδιάσει ένα νόμισμα, το Stamp Scrip, του οποίου μία βασική προδιαγραφή ήταν να υποτιμάται εάν δεν κυκλοφορεί.

Η ιδέα ήταν απλή. Στην πίσω πλευρά του χαρτονομίσματος υπήρχαν 12 κουτάκια για κάθε μήνα. Στο κάθε κουτί έπρεπε για τον αντίστοιχο μήνα να κολληθεί ένα χαρτόσημο που κόστιζε 1% της ονομαστικής αξίας του τραπεζογραμματίου. Μόνο αν ήταν κολλημένο το χαρτόσημο του τρέχοντος μήνα - και όλων των προηγούμενων - μπορούσε να γίνει δεκτό το νόμισμα στις συναλλαγές.

Έτσι, για παράδειγμα, αν σήμερα είχα στα χέρια μου ένα χαρτονόμισμα Scrip αξίας 10 € θα μπορούσα να το χρησιμοποιήσω μόνο αν στην πίσω πλευρά του ήταν κολλημένα 11 χαρτόσημα (Ιανουάριος - Νοέμβριος) αξίας 10 σεντς το καθένα, άρα συνολικά 11*10=1,10€. Ο σκοπός του Gesell ήταν να δημιουργήσει ένα νόμισμα του οποίου ο κάτοχος θα είχε κίνητρο να το ξεφορτωθεί και άρα να συμβάλλει στην ταχύτητα της κυκλοφορίας του. Παράλληλα αυξάνεται πολύ το κόστος αποθησαυρισμού καθώς ο κάτοχός του θα πρέπει κάθε μήνα να αγοράζει το αντίστοιχο χαρτόσημο: δηλαδή μια μορφή αρνητικού τόκου! Σημασία έχει ότι όσο πιο πολλά χέρια αλλάζει το χρήμα τόσο πιο πολύ μοιράζεται το κόστος ενοικίασής του. Έτσι, αν πάρουμε το 10ευρο του παραδείγματος και υποθέσουμε ότι αυτό έχει αλλάξει χέρια 100 φορές στο διάστημα Ιανουαρίου - Νοεμβρίου το μέσο κόστος είναι 1,10€ δια 100 δηλαδή 1,1 σεντ ενώ αν έχει αλλάξει χέρια 200 φορές είναι 0,55 σεντ.

Το Scrip αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένο στο Woergl καθώς μείωσε την ανεργία και αύξησε τη ρευστότητα. Ως αποτέλεσμα κι άλλες αυστριακές πόλεις μιμήθηκαν τη μικρή Τυρολέζικη κώμη οπότε παρενέβησαν οι αυστριακές αρχές κι απαγόρευσαν την κυκλοφορία του.

Σήμερα το Scrip κάνει και πάλι την εμφάνισή του καθώς διάφορες ανά τον κόσμο τοπικές κοινότητες (Γερμανία, ΗΠΑ, Βρετανία, Ν. Ζηλανδία) πειραματίζονται με διάφορες εκδοχές νομισμάτων τοπικής κυκλοφορίας που βασίζονται στο υποτιμούμενο Scrip του Silvio Gesell. Μάλιστα στη Γερμανία το φαινόμενο τράβηξε την προσοχή (ποιου άλλου;) της Ομοσπονδιακής Τράπεζας η οποία σε μελέτη της (δείτε την εδώ) έκρινε ότι τα 16 (!) περιφερειακά νομίσματα που κυκλοφορούν στη Γερμανία αντιπροσωπεύουν αμελητέο ποσοστό των συνολικού κυκλοφορούντος χρήματος και άρα μπορεί (για την ώρα) να επιδειχθεί μια "ανοχή" απέναντι σε αυτήν την εκκεντρικότητα. Ίδωμεν..

Για περαιτέρω μελέτη του θέματος ο ιστότοπος με το πιο ενδιαφέρον περιεχόμενο (και σε πολλές γλώσσες) είναι http://userpage.fu-berlin.de/~roehrigw/