Πράγματι το τελευταίο χρονικό διάστημα τα spread, δηλαδή το "καπέλο" στα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων σε σχέση με τις μέσες τιμές της Ευρωζώνης και κυρίως των γερμανικών ομολόγων, έχει πέσει και φαίνεται να σταθεροποιείται σε πιο λογικά επίπεδα. Πώς ερμηνεύεται αυτή η μείωση; Είναι αποτέλεσμα "χρηστής" δημοσιονομικής πολιτικής; Έρχεται σα συνέπεια της βελτίωσης της πιστοληπτικής φερεγγυότητας της χώρας; Τέλος πάντως πώς μπορεί κάποιος να εξηγήσει την ευμενή αυτή εξέλιξη;
Καταρχήν να εντοπίσουμε κάποια παράδοξα που ίσως μας βοηθήσουν να αποκρυπτογραφήσουμε την κατάσταση. Όταν τα spread είχαν πάρει την ανιούσα, στους πρώτους 2-3 μήνες του 2009, η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας δεν ήταν τόσο κακή όσο σήμερα ή για να το πούμε ορθότερα δεν ξέραμε ότι είναι τόσο κακή. Ουδείς, ή εν πάσει περιπτώσει πολύ ολίγοι, είχαν εικόνα των πραγματικών μεγεθών. Το Γενάρη και το Φλεβάρη ούτε "τρύπα" υπήρχε στα έσοδα του προϋπολογισμού, ούτε οι δαπάνες είχαν αυξηθεί και γενικώς όλοι εγνώριζαν ότι τα πράγματα ναι μεν δεν είναι τόσο ανθηρά αλλά όχι και στο χάλι αυτό το οποίο σήμερα γνωρίζουμε. Παρόλα αυτά τα spread ανέβαιναν τότε κι ΟΧΙ σήμερα που τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα.
Επίσης, τότε που ανέβαιναν τα spread, η Ελλάδα δεν είχε ακόμη τεθεί υπό το καθεστώς επιτήρησης της Κομισιόν. Το παράδοξο όμως είναι ότι από τότε που μπήκε σε επιτήρηση τα spread άρχισαν να μειώνονται. Όταν δηλαδή βεβαιώθηκε η μειωμένη πιστοληπτική ικανότητα της χώρας τα spread ... υποχώρησαν! Είναι να μην τρελλαίνεσαι;
Πώς λοιπόν μπορεί ο κοινός νους του κριτικά σκεπτόμενου πολίτη να βρει άκρη και λογική σε όλη αυτήν την παλάβρα. Υπάρχει όμως ένα δεδομένο που δεν πρέπει να μας διαφεύγει και το οποίο βλέπω να λάμπει δια της απουσίας του από την ερμηνευτική φαρέτρα πολλών "εμβριθών" άρθρων - ακόμη και του οικονομικού τύπου. Πρόκειται για τη διαπίστωση ότι το spread άρχισε να υποχωρεί περίπου όταν το Υπουργείο Οικονομικών άρχισε να εξαντλεί το δανειακό του πρόγραμμα για το 2009. Φέτος, όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα δανείστηκε εμπροσθοβαρώς - σε απλά ελληνικά βγήκε νωρίς στην αγορά να πουλήσει ομόλογα. Έτσι, ήδη στα τέλη Απριλίου η κυβέρνηση είχε υπερκαλύψει σχεδόν όλο το δανειακό πρόγραμμα για το 2009.
Η κυβέρνηση, την επιλογή της αυτή δημοσίως την αιτιολογεί λέγοντας ότι βγήκε νωρίς στις αγορές για να αποδείξει ότι μπορεί εύκολα να αντλήσει αυτά τα ποσά και δεν έχει τίποτε να φοβηθεί (πράγμα που θα γινόταν ούτως ή άλλως κι όχι επειδή είναι πιστοληπτικά φερέγγυα αλλά επειδή πλήρωνε χρυσά επιτόκια στους δανειστές της). Επίσης, η δεύτερη αιτιολόγηση που προέτεινε προς την κοινή γνώμη είναι ότι φοβόταν επιδείνωση της κρίσης αργότερα το 2009 και ήθελε να προλάβει τις αγορές πριν αυτές σφίξουν ακόμη περισσότερο τις πιστωτικές στρόφιγγες κεφαλαίων.
Η πρώτη αιτιολόγηση δεν έπεισε κανέναν άλλον πλην αυτών που επιμένουν να βλέπουν την πολιτική με όρους γηπεδικού τσαμπουκά. Η δεύτερη αιτιλόγηση αποδεικνύεται ότι εδραζόταν σε εσφαλμένες προβλέψεις και εκτιμήσεις, διότι τα spread υποχωρούν και η διαθεσιμότητα κεφαλαίων αρχίζει να βελτιώνεται οριακά ή να μένει στάσιμη - πάντως δεν επιδεινώθηκε.
Το πρακτικό αποτέλεσμα όλων αυτών των επιλογών είναι ότι η Ελλάδα, σπεύδοντας να δανειστεί πρόωρα, χρυσοπλήρωσε ούτε ένα, ούτε δύο, ούτε τρία, αλλά 47 δισ.€. Ότι δανειστεί από δώ και στο εξής θα είναι από τα ρέστα της - τα χοντρά ποσά τα δανείστηκε ήδη. Αυτό το ήξεραν οι "αγορές" (ο Θεός να τις κάνει αγορές!) και έσπευσαν με συντονισμένες κινήσεις από πολύ νωρίς (ήδη από τις αρχές Γενάρη) να αυξήσουν τα spread ώστε να αυξήσουν τα κέρδη τους από τα υψηλά επιτόκια. Αυτό έγινε με βρώμικους τρόπους. Τη Δευτέρα έβγαινε μια αξιολόγηση ή μια έκθεση από κάποιον "ανεξάρτητο" οίκο που καταβαράθρωνε την Ελλάδα ως αφερέγγυα οικονομία και την Παρασκευή ο ίδιος οίκος και τα φιλαράκια του κατέφθαναν ασμένως στα γκισέ των τραπεζών να αγοράσουν τα ομόλογα της υπό πτώχευση Ελλάδας.
Το παιχνίδι που παίχτηκε καταμεσής της κρίσης στην πλάτη του δημόσιου χρέους ήταν πολύ χοντρό αλλά ο κόσμος δεν το έχει ακόμη συνειδητοποιήσει. Το πρόβλημα βεβαίως δεν είναι ο κόσμος αλλά το πολιτικό κριτήριο (ή η έλλειψη αυτού) από την πλευρά των πολιτικών. Δύο τινά συνέβησαν. Ή τα πολιτικά επιτελεία ήταν αφελή και ανίκανα να σταθμίσουν τις καταστάσεις και τις αρπακτικές ορέξεις των Σάυλοκ με τους οποίους ενίοτε συνεστιάζονται στο Λονδίνο, στη Γενεύη και τελευταία στο Πάπιγγο, είτε ήξεραν τι παίζεται και απέναντι σ' αυτό που διαδραματιζόταν ή έκαναν τον Κινέζο ή ενεργά συνέπραξαν στην έκδοση των πιο ακριβοπληρωμένων, αλλά και χρυσοφόρων γαι τους τραπεζίτες, 47 δισ.€ που γνώρισε αυτή η χώρα.
Τώρα που τα πήρανε, ποιος ασχολείται με τα spread; Ουδείς. Ούτε Standard & Poor's ούτε Credit Suisse ούτε Moody's ούτε κανείς τους. Δεν τα χρειάζονται πια. Γι αυτό και πέσανε. Ξεπουλήσανε και κατεβάσανε ρολά. Αλλοίμονο σε όσους αγόρασαν νωρίς. Όμως, κορόιδα και τράπεζες πάνε μαζί... (από κοντά και τα λαμόγια βέβαια). Ηθικόν δίδαγμα: Σπεύδε τοΧ(ρ)έος.
Δείτε και προηγούμενες σχετικές αναρτήσεις του Ερέτη, για να μην πει κανείς ότι τα λέω όψιμα κι εκ των υστέρων: (
18 Ιαν.), (
21 Ιαν.), (
21 Ιαν. β'.), (
27 Ιαν.).
