Περί Τίγρεων: Μετά την Ισλανδία η σειρά της Λετονίας

Παραιτήθηκε σήμερα ο Πρωθυπουργός της Λετονίας συμπαρασύροντας την κεντροδεξιά κυβέρνηση συνασπισμού της χώρας αυτής που πριν λίγο καιρό είχε στεφθεί τον τίτλο της "Βαλτικής Τίγρεως". Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω γιατί, αλλά διαπιστώνω ότι ο ιός της τρέχουσας ύφεσης προσβάλλει με ιδιαίτερη οξύτητα τις κάθε λογής "Τίγρεις του Χρήματος": πρωτύτερα την "Κέλτικη Τίγρη", τώρα την "Βαλτική Τίγρη" - ευτυχώς θα έλεγα που δεν υπάρχει καμιά "Μεσογειακή Τίγρη" ή καμιά "Τίγρη του Αιγαίου"!

Η παραίτηση, ή μάλλον πτώση, της Λετονικής κυβέρνησης είναι η δεύτερη που προκαλεί η παγκόσμια ύφεση μιας και έχει προηγηθεί η πτώση της Ισλανδικής κυβέρνησης, ενός άλλου Τίγρεως των Βορείων Θαλασσών. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, και οι δύο αυτές χώρες μέχρι πρόσφατα συνιστούσαν "βέλτιστες πρακτικές" στο λεύκωμα του νεοφιλελεύθερου χρηματιστικού καπιταλισμού, κοσμώντας συχνά τις ακριβές, σομόν συνήθως χρώματος, σελίδες των προπαγανδιστικών φυλλάδων του οικονομικού (και όχι μόνο) τύπου. Η υποδειγματική, από πλευράς τους, συμμόρφωση με το εγχειρίδιο των απανταχού νεοφιλελεύθερων ναών του χρήματος (IMF, World Bank ..) τους εξασφάλιζε για καιρό περίοπτη θέση στο πάνθεον των "βέλτιστων πρακτικών". Συχνά δε αυτές τις χώρες χρησιμοποιούσαν οι κήνσορες της διεθνούς νεοφιλελεύθερης τάξης όταν μέμφονταν τους "ασυμμόρφωτους" κουνώντας τους επικριτικά το δασκαλίστικο δάχτυλο.

Τώρα όμως; Τι έγινε ξαφνικά και τα "καλά παιδιά" της νεοφιλεύθερης τάξης πραγμάτων, τα "τσικό" του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, βρέθηκαν στον πάτο της βαθαίνουσας ύφεσης; Γιατί οι ισχυροί διεθνείς προστάτες τους τους άφησαν αβοήθητους; Γιατί η διάσωση των τραπεζών αποτέλεσε υψηλότερη προτεραιότητα από τη διάσωση των οικονομικών τίγρεων και των "βέλτιστων πρακτικών" τους;

Και οι δύο αυτές χώρες ήταν μικρές και ολιγοπληθείς. Η αξία τους σαν "βέλτιστες πρακτικές" σε περίοδο οικονομικης άνθησης αποδεικνύεται ευθέως ανάλογη της απαξίας τους σαν θύματα σε περίοδο ύφεσης. Έτσι είναι. Μια πετυχημένη μικρομειοψηφία πάντα συγκινεί, αλλά μια αποτυχημένη μικρομειοψηφία μπορεί κάλλιστα ν' αγνοηθεί.

Οι πολιτικές ελίτ και των δύο αυτών χωρών ήταν νέες, άπειρες, εύπιστες και ολίγον .. χαζοχαρούμενες μέσα στη γενικότερη ευωχία που διαπερνούσε όλο το δογματικό "ευαγγελιστάν" του Τέλους της Ιστορίας. Τώρα τους έμειναν μόνο τα ιλουστρασιόν εξώφυλλα να τους θυμίζουν πόσο σύντομο, αλλά και πόσο επώδυνο, μπορεί να είναι το "δεκάλεπτο' της διασημότητάς τους στις νιετίες της ιστορίας.

Όμως και οι δύο χώρες είχαν και κάτι άλλο κοινό: λαούς που είχαν καλλιεργήσει υψηλές προσδοκίες και ανάλογο πολιτισμικό επίπεδο. Η Ισλανδία κατέχει την 1η θέση στο Human Development Index και η νεότευκτη Λετονία μια ζηλευτή 45η. Οι λαοί και των δύο χωρών εξεγέρθηκαν καθώς η κρίση βάθαινε. Και στις δύο χώρες σημειώθηκαν εκτεταμένες, και πρωτόγνωρες για τα χρονικά τους, ταραχές που επέφεραν και την τελική πτώση των κυβερνήσεών τους. Όπως θα έλεγε ο Ηράκλειτος: "Οδός άνω κάτω μία και αυτή"...