Το σημείο "g" του ευρωπαϊκού μονεταρισμού

Χθες ανακοινώθηκε ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη για το μήνα Δεκέμβριο '08 διαμορφώθηκε τελικά στο 1,6%, ενώ το Νοέμβριο ήταν 2,1%. Η πτώση δε αυτή ήταν σχεδόν διπλάσια απ' ότι αναμενόταν και σαφώς πιο χαμηλά από το στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Είναι γνωστό ότι η ΕΚΤ προτιμά να έχει πληθωρισμό κοντά στο 2%, αλλά όχι πολύ πιο κάτω απ' αυτό το μέγεθος. Έτσι, δεν θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη το ενδεχόμενο αν οι κύριοι με τα γκρι κοστούμια αρχίσουν πια να μιλούν για το φάντασμα του αποπληθωρισμού, δηλαδή περαιτέρω υποχώρηση του πληθωρισμού με πιθανή είσοδο σε φάση μείωσης των τιμών. Ήδη αυτό άρχισε να συμβαίνει σε κάποιες αγορές με προεξάρχουσα βεβαίως την αγορά κατοικίας όπου για παράδειγμα στη Βρετανία οι τιμές κατοικίας το Δεκέμβριο του 2008 μειώθηκαν κατά 15,9% σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2007!

Το ζήτημα με τη νέα απότομη πτώση του πληθωρισμού, πτώση που δείχνει και το γενικότερο πάγωμα της οικονομίας, έγκειται στο γεγονός ότι η ΕΚΤ είναι εκ των πραγμάτων αναγκασμένη να μειώσει το επιτόκιο από το 2,5% που είναι σήμερα οπωσδήποτε στο 2,25% και πολύ πιθανόν στο 2%. Αν δεν το κάνει τώρα θα αναγκαστεί να το κάνει αργότερα σωρευτικά μειώνοντας το επιτόκιο κατά 0,75 ίσως και 1 ποσοστιαία μονάδα, πράγμα που όμως θα πλήξει σοβαρά τη συναλλαγματική ισοτιμία και κατ΄επέκταση το "κύρος" του ευρώ απέναντι στ' άλλα νομίσματα. Άρα το πιθανότερο είναι ότι η επιβιωτική ΕΚΤ θα το κάνει τώρα κι όχι αργότερα προσαρμόζοντας το παρεμβατικό επιτόκιο στο 2,25% ή 2%.

Τι θα γίνει όμως αν επαληθευθούν οι οικονομολόγοι εκείνοι που για το 2009 βλέπουν περαιτέρω μείωση του πληθωρισμού και μετάβαση σε αρνητικό πληθωρισμό; Τι θα κάνει η ΕΚΤ αν πάμε σε πληθωρισμό μείον 1%; Σε μια τέτοια περίπτωση πολύ απλά η ΕΚΤ θα έχει πια εξαντλήσει τα διαθέσιμα παρεμβατικά της μέσα. Συμβολικά αυτό θα συμβεί όταν το παρεμβατικό επιτόκιο αγγίξει το μηδέν, οπότε και παύει να είναι πλέον διαθέσιμο το βασικό μέσο παρέμβασης! Εξ ου και η σφοδρή επιθυμία της ΕΚΤ να υπάρχει οπωσδήποτε ένα μικρό και ελεγχόμενο ποσοστό πληθωρισμού. Το κατά τ' άλλα φυσιολογικό ενδεχόμενο του αποπληθωρισμού θα ξεγυμνώσει τον πολύ περιορισμένο ορίζοντα της δογματικά αποπαρεμβατικής ΕΚΤ δείχνοντας ότι τα όρια της μονεταριστικής λογικής δεν είναι και τόσο δύσκολο να εξαντληθούν. Όταν δε εξαντληθούν, όταν δηλαδή το παρεμβατικό επιτόκιο πάει στο μηδέν, η ΕΚΤ θα καταστεί στιγμιαία περιττή. Αυτός ο έστω και στιγμιαίος πλεονασμός της ΕΚΤ, ο οποίος για τους κυρίους με τα γκρι κοστούμια στο κουπέ της Business Class θα ισοδυναμεί βέβαια με μακρύ αιώνα, για τον υπόλοιπο όμως κόσμο θα είναι αρκετός για να δείξει ότι αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι μια διαφορετική ΕΚΤ. Άλλωστε, όπως πλέον διαμορφώνονται τα δεδομένα η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν είναι σε θέση να επιδράσει πάνω στην οικονομία αφού το "φάρμακο" αυτό έχει πλέον εξαντλήσει τη δραστικότητά του.

Όλοι ξέρουμε ότι η νομισματική σταθερότητα και οι πολιτικές που την πλαισίωσαν από την ίδρυση της ΕΚΤ (1998) και μετά στην πράξη επέφεραν αύξηση των τιμών (ιδιαίτερα μετά τη μετάβαση στο ευρώ) και μείωση των πραγματικών μισθών. Αλλού περισσότερο, αλλού λιγότερο, όμως αυτή ήταν γενικά η εικόνα της δεκαετίας που πέρασε. Ο αποπληθωρισμός μπορεί να συνιστά εφιάλτη για το μονεταριστή, όχι όμως απαραίτητα και για τα νοικοκυριά για τα οποία ο αποπληθωρισμός μπορεί ν' αποτελέσει διορθωτική κίνηση με ευνοϊκά αποτελέσματα για την αγοραστική δύναμη των εξασθενημένων εισοδημάτων τους. Έτσι, μια αποπληθωριστική περίοδος μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε αύξηση των πραγματικών μισθών. Αν δε η τάση αυτή στηριχθεί με αντίστοιχα μέσα εισοδηματικής και δημοσιονομικής πολιτικής τότε ίσως οι κύριοι με τα γκρι κοστούμια να μην αναγκαστούν να φορέσουν γκρι φόρμες. Ο αποπληθωρισμός είναι ο κρυφός εφιάλτης του μονεταριστή, όταν όμως αυτός ο εφιάλτης πάψει να είναι κρυφός και συνοδευτεί από κραυγές αρκετά δυνατές για να προκαλέσουν διακοπή του ύπνου, τότε ίσως τα πράγματα βελτιωθούν για όλους. Διαφορετικά ο Γαλιλαίος θα ξανανέβει στον Πύργο της Πίζας για να μας υπενθυμίσει ότι η επιτάχυνση της βαρύτητας είναι σταθερή για όλα τα ελευθέρως πίπτοντα σώματα!